Search
Nederlands
FNWI --- IMAPP Department of Astrophysics
Radboud University > Faculty of Science > Department of Astrophysics

Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

Link to this comparison view

Both sides previous revisionPrevious revision
Next revision		Previous revision
Last revisionBoth sides next revision
outreach:telescope_history [2019/11/01 13:24] – [Dutch] houbenoutreach:telescope_history [2019/11/01 13:31] – [Dutch] houben
Line 1: Line 1:
-===== Optical Telescope Histories ===== +===== Geschiedenis van de Optische Telescopen ===== 
-==== Dutch ==== +==== 35 cm telescoop ====
-=== 35 cm telescoop ===+
 ==  De oorsprong van het hoofdinstrument == ==  De oorsprong van het hoofdinstrument ==
 Sinds 3 september 2004 is dit instrument operationeel. De telescoop is destijds nieuw aangeschaft. Sinds 3 september 2004 is dit instrument operationeel. De telescoop is destijds nieuw aangeschaft.
Line 8: Line 7:
 kijker nog in de originele vork werkte. Deze modificatie betreft het blokvormig contragewicht dat kijker nog in de originele vork werkte. Deze modificatie betreft het blokvormig contragewicht dat
 aan de achterzijde vastgeschroefd zit op de tubes. aan de achterzijde vastgeschroefd zit op de tubes.
 +
 In juli 2010 hebben Harry Balster en Marc Fokker de optiek uit elkaar gehaald om de In juli 2010 hebben Harry Balster en Marc Fokker de optiek uit elkaar gehaald om de
 focuseerinrichting weer goed bruikbaar te maken. Kennelijk is het onderscheid van de draaiknoppen focuseerinrichting weer goed bruikbaar te maken. Kennelijk is het onderscheid van de draaiknoppen
Line 13: Line 13:
 beschadiging van de mechanica en een muurvaste spiegel op een onbruikbaar focaal punt. Inspectie beschadiging van de mechanica en een muurvaste spiegel op een onbruikbaar focaal punt. Inspectie
 van de spiegels lieten zien dat deze nog in een uitstekende staat verkeerden. van de spiegels lieten zien dat deze nog in een uitstekende staat verkeerden.
 +
 Sinds 9 november 2011 is de 35cm telescoop in gebruik op de nieuwe montering, een GM4000 van Sinds 9 november 2011 is de 35cm telescoop in gebruik op de nieuwe montering, een GM4000 van
 10 Micron. De volgnauwkeurigheid is hiermee drastisch verbeterd, ook heeft deze montering een 10 Micron. De volgnauwkeurigheid is hiermee drastisch verbeterd, ook heeft deze montering een
Line 18: Line 19:
 camera's en sensoren kan werken. camera's en sensoren kan werken.
  
-=== 20 cm telescoop ===+==== 20 cm telescoop ====
 == De oorsprong van het hoofdinstrument == == De oorsprong van het hoofdinstrument ==
 De telescoop was eigendom van een Franse welgestelde heer M.L. Pallacchi, welke woonde in De telescoop was eigendom van een Franse welgestelde heer M.L. Pallacchi, welke woonde in
Line 24: Line 25:
 nieuwe komeet te ontdekken zijn naam voor de eeuwigheid vast leggen. De kijker had hij opgesteld nieuwe komeet te ontdekken zijn naam voor de eeuwigheid vast leggen. De kijker had hij opgesteld
 bij zijn buitenhuis in St. Rémy, 26 km ten zuiden van Parijs, in een klein houten observatorium. bij zijn buitenhuis in St. Rémy, 26 km ten zuiden van Parijs, in een klein houten observatorium.
 +
 De tubes van de telescoop, zoeker en montering zijn door Maurice Manent (1884-1961) in 1905 in De tubes van de telescoop, zoeker en montering zijn door Maurice Manent (1884-1961) in 1905 in
 La Croix de Berny, Seine, Frankrijk gefabriceerd. De telescoop stond op een houten driepoot en was La Croix de Berny, Seine, Frankrijk gefabriceerd. De telescoop stond op een houten driepoot en was
Line 30: Line 32:
 gebruiker mogelijk maakte de kijker handmatig in te stellen met een nauwkeurigheid van een gebruiker mogelijk maakte de kijker handmatig in te stellen met een nauwkeurigheid van een
 boogseconde. boogseconde.
 +
 Het objectief van de telescoop is een achromatische doublet gebaseerd op het von Littrow ontwerp. Het objectief van de telescoop is een achromatische doublet gebaseerd op het von Littrow ontwerp.
 De effectieve opening is 20 cm, het brandpunt is 208 cm (f/10,4). Het objectief is als lensnummer De effectieve opening is 20 cm, het brandpunt is 208 cm (f/10,4). Het objectief is als lensnummer
 82 gebouwd en gemeten door Dr. André Couder (1897-1979). De testgegevens zijn door hem 82 gebouwd en gemeten door Dr. André Couder (1897-1979). De testgegevens zijn door hem
 getekend op 16 juni 1932. getekend op 16 juni 1932.
 +
 Pallacchi had ook een speciaal oculair laten vervaardigen van 120 mm. Hiermee verkreeg hij een Pallacchi had ook een speciaal oculair laten vervaardigen van 120 mm. Hiermee verkreeg hij een
 lage vergroting van 17,3 x, zeer geschikt voor het zoeken naar kometen. Verder is er nog een hele lage vergroting van 17,3 x, zeer geschikt voor het zoeken naar kometen. Verder is er nog een hele
 reeks oculairen en andere attributen bij de kijker geleverd, welke nog allemaal bij de huidige reeks oculairen en andere attributen bij de kijker geleverd, welke nog allemaal bij de huidige
 opstelling aanwezig zijn. Alle oculairen van het hoofdinstrument passen ook in de zoeker. opstelling aanwezig zijn. Alle oculairen van het hoofdinstrument passen ook in de zoeker.
 +
 De zoeker heeft een objectief diameter van 6 cm en heeft een brandpuntafstand van 70 cm. Deze De zoeker heeft een objectief diameter van 6 cm en heeft een brandpuntafstand van 70 cm. Deze
 was ook los van het hoofdinstrument opstelbaar. Omdat er verschillende oculairen in kunnen is de was ook los van het hoofdinstrument opstelbaar. Omdat er verschillende oculairen in kunnen is de
 zoeker ook met een focuseerinrichting uitgerust. zoeker ook met een focuseerinrichting uitgerust.
 +
 Dat de eigenaar nooit een komeet heeft ontdekt kan er aan hebben bijgedragen dat de telescoop nu Dat de eigenaar nooit een komeet heeft ontdekt kan er aan hebben bijgedragen dat de telescoop nu
 in Nijmegen staat. Van de activiteiten op astronomisch gebied door de heer Pallacchi is op het in Nijmegen staat. Van de activiteiten op astronomisch gebied door de heer Pallacchi is op het
 Internet jammer genoeg niets terug te vinden. Internet jammer genoeg niets terug te vinden.
-De Nijmeegse tijd+ 
 +== De Nijmeegse tijd ==
 In mei 1962 bood de heer Pallacchi deze telescoop en alle toebehoren aan in een Frans In mei 1962 bood de heer Pallacchi deze telescoop en alle toebehoren aan in een Frans
 astronomisch vakblad (welke is niet meer bekend) voor 12.000 Francs. De binnenlandse post in astronomisch vakblad (welke is niet meer bekend) voor 12.000 Francs. De binnenlandse post in
Line 50: Line 57:
 Nijmegen aankwam. Telefonisch werd met de heer Pallacchi afgesproken en op 22 mei 1962 is een Nijmegen aankwam. Telefonisch werd met de heer Pallacchi afgesproken en op 22 mei 1962 is een
 kleine groep naar Frankrijk afgereisd: kleine groep naar Frankrijk afgereisd:
-Dr. J.J. de Kort als gebruiker (hoofd afdeling Sterrenkunde) +  * Dr. J.J. de Kort als gebruiker (hoofd afdeling Sterrenkunde) 
-Dr. J. Borgman als deskundige op het gebied van astronomische instrumenten (Universiteit +  * Dr. J. Borgman als deskundige op het gebied van astronomische instrumenten (Universiteit van Groningen) 
-van Groningen) +  * F. Ribot voor de financiële afwikkeling en de transito- respectievelijk inklaringsformaliteiten 
- F. Ribot voor de financiële afwikkeling en de transito- respectievelijk inklaringsformaliteiten +  * J. van Wesel chauffeur van de facultaire micro-bus.
- J. van Wesel chauffeur van de facultaire micro-bus.+
 Daags na aankomst hebben dr. Borgman en pater de Kort de kijker uitvoerig getest en beoordeeld, Daags na aankomst hebben dr. Borgman en pater de Kort de kijker uitvoerig getest en beoordeeld,
-onder andere door de Zon te projecteren en een zonnevlek te bekijken. Men besloot tot aankoop +onder andere door de Zon te projecteren en een zonnevlek te bekijken. Men besloot tot aankoop over te gaan en zo kwam de kijker voor ƒ9.000,- in het bezit van de universiteit. Diezelfde dag werd 
- +de kijker gedemonteerd en verpakt. Op 24 mei 1962 is de groep met de kijker naar Nijmegen teruggekeerd. 
-over te gaan en zo kwam de kijker voor ƒ9.000,- in het bezit van de universiteit. Diezelfde dag werd +
-de kijker gedemonteerd en verpakt. Op 24 mei 1962 is de groep met de kijker naar Nijmegen +
-teruggekeerd.+
 De bouw van het Universeel Laboratorium was echter nog niet gereed. In juni 1963 begon de De bouw van het Universeel Laboratorium was echter nog niet gereed. In juni 1963 begon de
 toenmalige ontwerpafdeling met de nieuwe opstelling en vlot daarna werd deze door de toenmalige ontwerpafdeling met de nieuwe opstelling en vlot daarna werd deze door de
Line 66: Line 70:
 gereed waarin de kijker geplaatst werd. Begin 1965 bracht de technische dienst de elektrische gereed waarin de kijker geplaatst werd. Begin 1965 bracht de technische dienst de elektrische
 besturing en de aandrijving aan. Vanaf dat moment was de telescoop volledig in werking. besturing en de aandrijving aan. Vanaf dat moment was de telescoop volledig in werking.
 +
 Snel daarna (1965 of 1966) is bovenop de telescoop een astrograaf gemonteerd. Doel van dit Snel daarna (1965 of 1966) is bovenop de telescoop een astrograaf gemonteerd. Doel van dit
 instrument was om astrometrie te doen en om grote gebieden aan de hemel in één keer te kunnen instrument was om astrometrie te doen en om grote gebieden aan de hemel in één keer te kunnen
Line 72: Line 77:
 is ontworpen voor een vlak beeldveld van 18 x 13 cm (!) voor gebruik met natte film. Het is ontworpen voor een vlak beeldveld van 18 x 13 cm (!) voor gebruik met natte film. Het
 geprojecteerde beeld is zoals gezegd vlak en daardoor niet voor kleur gecorrigeerd. geprojecteerde beeld is zoals gezegd vlak en daardoor niet voor kleur gecorrigeerd.
 +
 De kijker is in 1967 in zijn geheel over gebracht naar het toenmalige hoofdgebouw en in een De kijker is in 1967 in zijn geheel over gebracht naar het toenmalige hoofdgebouw en in een
 grotere, beter geschikte koepel bovenop liftschacht A1-A2 geplaatst. Vanaf begin 1968 was de grotere, beter geschikte koepel bovenop liftschacht A1-A2 geplaatst. Vanaf begin 1968 was de
Line 79: Line 85:
 later weer in gebruik. Enige jaren later (1983 of 1984) deed hetzelfde euvel zich nogmaals voor, later weer in gebruik. Enige jaren later (1983 of 1984) deed hetzelfde euvel zich nogmaals voor,
 maar die keer bleef door snel ingrijpen de schade beperkt. maar die keer bleef door snel ingrijpen de schade beperkt.
 +
 Halverwege 1976 heeft de instrumentmakerij een voorziening gemaakt om de telescoop voor Halverwege 1976 heeft de instrumentmakerij een voorziening gemaakt om de telescoop voor
 zonneobservatie te kunnen gebruiken. Zo kwam er een diafragma voor de lens en een voorziening zonneobservatie te kunnen gebruiken. Zo kwam er een diafragma voor de lens en een voorziening
Line 84: Line 91:
 een H-Alpha filter, golflengte 6562,8 Å. Vanaf toen werden er op regelmatige dagelijkse basis een H-Alpha filter, golflengte 6562,8 Å. Vanaf toen werden er op regelmatige dagelijkse basis
 optische waarnemingen van de Zon gedaan. optische waarnemingen van de Zon gedaan.
 +
 In 1985 is bij een revisie van de focuseerinrichting het bouwjaar 1905 ontdekt, samen met de In 1985 is bij een revisie van de focuseerinrichting het bouwjaar 1905 ontdekt, samen met de
 signatuur van de maker. signatuur van de maker.
 +
 De telescoop heeft tot februari van 2004 bovenop het oude hoofdgebouw gestaan. Ze is daar in de De telescoop heeft tot februari van 2004 bovenop het oude hoofdgebouw gestaan. Ze is daar in de
 koepel gedemonteerd en in onderdelen naar TeCe gebracht. In slechts één maand tijd is de telescoop koepel gedemonteerd en in onderdelen naar TeCe gebracht. In slechts één maand tijd is de telescoop
Line 91: Line 100:
 het Huygensgebouw. De zuil met de assen zijn in hun geheel in augustus 2004 in de hoge koepel het Huygensgebouw. De zuil met de assen zijn in hun geheel in augustus 2004 in de hoge koepel
 gehesen en daar op hun plaats gemonteerd. gehesen en daar op hun plaats gemonteerd.
 +
 In augustus 2012 is de 20cm refractor geplaatst op de huidige montering, een GM4000 van 10 In augustus 2012 is de 20cm refractor geplaatst op de huidige montering, een GM4000 van 10
 Micron. Hierdoor is de telescoop op dezelfde wijze via een computer te besturen zoals de 35cm. Micron. Hierdoor is de telescoop op dezelfde wijze via een computer te besturen zoals de 35cm.
 +
 De telescoop mag op het moment van dit schrijven (2012) dan 107 jaar oud zijn, het instrument is in De telescoop mag op het moment van dit schrijven (2012) dan 107 jaar oud zijn, het instrument is in
 een uitstekende gezondheid. Zo goed als dagelijks projecteert de telescoop de Zon voor observaties een uitstekende gezondheid. Zo goed als dagelijks projecteert de telescoop de Zon voor observaties
 en doen studenten kennis op over de principes van telescopen. En natuurlijk is de telescoop ook 's en doen studenten kennis op over de principes van telescopen. En natuurlijk is de telescoop ook 's
 nachts geregeld actief bij het fotograferen van de hemel. nachts geregeld actief bij het fotograferen van de hemel.
  outreach:telescope_history__right